Nieruchomość ze służebnością a na dożywocie. Ze względu na pewne podobieństwa oba pojęcia są często ze sobą mylone. Faktem jest, że noszą wiele cech wspólnych, mają jednak inne konsekwencje prawne.
Jakie są różnice między nimi? O czym należy pamiętać?
Kiedy mówimy o umowie dożywocia?
Kwestię przekazania nieruchomości na dożywocie określa artykuł 908 Kodeksu cywilnego: „Jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym”.
Właściciel nieruchomości zbywa ją w zamian za możliwość dożywotniego pozostania w nieruchomości w zamian za właściwą opiekę. Zbywający nieruchomość traktowany jest jak lokator, którego powinno się otoczyć opieką i zapewnić pochówek. Zdarza się, że w zamian za możliwość pozostania w mieszkaniu zbywający decyduje się na rentę.
Na tę formę umowy decydują się te osoby, które nie są w stanie utrzymać się same, nie mają środków na opłaty czynszowe, wymagają opieki. Mimo trudności nie chcą jednak opuszczać swojego miejsca zamieszkania.
Zainteresowanie sprzedażą mieszkania na dożywocie rośnie. Sprzyja temu regulacja prawna, która daje zbywającemu gwarancję bezpieczeństwa i ochrony.
Nieruchomości ze służebnościami
Tę formę umowy określają artykuły 301 i 302 Kodeksu cywilnego:
Art. 301. § 1. „Mający służebność mieszkania może przyjąć na mieszkanie małżonka i dzieci małoletnie. Inne osoby może przyjąć tylko wtedy, gdy są przez niego utrzymywane albo potrzebne przy prowadzeniu gospodarstwa domowego. Dzieci przyjęte jako małoletnie mogą pozostać w mieszkaniu także po uzyskaniu pełnoletności”.
§ 2. Można się umówić, że po śmierci uprawnionego służebność mieszkania przysługiwać będzie jego dzieciom, rodzicom i małżonkowi.
Art. 302. § 1. Mający służebność mieszkania może korzystać z pomieszczeń i urządzeń przeznaczonych do wspólnego użytku mieszkańców budynku.
§ 2. Do wzajemnych stosunków między mającym służebność mieszkania a właścicielem nieruchomości obciążonej stosuje się odpowiednio przepisy o użytkowaniu przez osoby fizyczne.
Osoba, która posiada służebność mieszkania może przyjąć na mieszkanie małżonka i małoletnie dzieci oraz ma prawo korzystania z pomieszczeń i urządzeń przeznaczonych do wspólnego użytku. W przypadku służebności nie ma obowiązku opieki nad zbywcą, sytuacja nie ma więc charakteru alimentacyjnego.
Służebność osobista oznacza, że z danej nieruchomości można korzystać w wyznaczonym zakresie. Dotyczy to nie tylko wspólnego mieszkania, ale także korzystania ze wspólnego przejazdy, źródła wody itp.
Mimo prawnych regulacji, znaczenie przepisów nie zawsze jest jasne zarówno dla właścicieli, jak i lokatorów. Często sytuacja w mieszkaniu lub lokalu może być dużo bardziej skomplikowana, co z kolei może prowadzić do narastających konfliktów.
Istnieje jednak możliwość sprzedaży takiej nieruchomości. Trzeba jednak wziąć pod uwagę, że znalezienie kupca na rynku pierwotnym może być niemożliwe. W takiej sytuacji najlepiej skorzystać z ofert firm zajmujących się skupem nieruchomości za gotówkę.